Wat is Ponsen.....

Ponsen is vaak een eerste bewerking in het plaatbewerking productieproces, tenzij men nog met een plaatschaar werkt.

Geschiedenis.....

Oorspronkelijk ponste men in een voorgeknipte plaat die de maat had van het "eindproduct".
Toen de computer in de industrie zijn intrede deed werd het tekenen in CAD een standaard en ging men ook naar de CAM mogelijkheid toe.
Door deze CAD/CAM softwarekoppeling was het eenvoudiger meerdere producten uit een "volle" plaat te halen. Dit wordt nesting genoemd.

Ponsen is relatief eenvoudig begonnen. Het was een machine waarin je een pons en matrijs monteerde en werd met de hand bediend om het product te ponsen. Na de komst van de eerste ponsmachines verbeterde de techniek en is deze ponsbewerking vervangen door een mechanische, hydraulische en servo-mechanische bewerking. Machines werden groter, productiecapaciteit nam toe en de mogelijkheid meerdere gereedschappen in één machine te plaatsen. Hierdoor was men in staat sneller en nauwkeuriger te werken. Handmatige gereedschapwisselingen bleven uit.

De ponsmachine.....

De huidige ponsmachine lijkt in essentie nog steeds op de allereerste machines. De gereedschap opname in de machine kent in de basis 3 types:

• Opname in een turret (schotelrevolver)
• Op X-axis Rail (“linear turret”)
• Vaste tafel opstelling

Kijken we naar de aansturing van het ponsproces d.m.v. de stoter/ram dan zijn er 3 soorten machines te onderscheiden:

• Vliegwiel aangedreven ponsmachine
• Hydraulisch aangedreven ponsmachine
• Servo-mechanisch aangedreven ponsmachine

De vliegwiel aangedreven ponsmachine is min of meer aan het verdwijnen.
Maar aangezien dit soort ponsmachine lang meegaat staat deze nog steeds op de werkvloer. Hoge nibbelsnelheden waren toen ook al mogelijk met deze machine.

De hydraulische ponsmachine is wat later gekomen dan de vliegwiel aangedreven ponsmachine.
Door middel van de nieuwe hydraulische techniek kwamen deze ponsmachines steeds meer in de markt te staan omdat de machine een gecontroleerde stotersturing kan maken.
Hiermee kwam de vervorming van plaatdelen steeds meer tot zijn recht. Secundaire handelingen waren in één opspanning veel nauwkeuriger te maken.
Tevens heeft deze stotersturing de slagsnelheid zeker tweemaal verhoogd t.o.v. de vliegwiel aangedreven machines.

De servo-mechanisch aangedreven ponsmachine is er als laatste bijgekomen.
Naast snelheid en nauwkeurigheid op de aansturing in de stoter heeft deze machine een gunstig energieverbruik. Dit laatste punt is voor veel ondernemingen de laatste jaren steeds belangrijker geworden. Bij de oudere -hiervoor genoemde- machines is er altijd een elektromotor die continue aan staat (ook al wordt de machine niet gebruikt) om de machine standby te houden.

Met de ontwikkeling van deze ponsmachines zijn er grote vorderingen gemaakt op gebruik van het gereedschap in de machine. Naast standaard vormen, speciaal contouren, index-stations, MultiTool en speciaal vervormgereedschap is de ponsmachine een zeer compleet productie-apparaat geworden binnen de onderneming. Met de ponsmachine kunnen meerdere bewerkingen worden gemaakt voor een volgende stap in het proces (o.a. kanten, samenstellen). Met andere woorden de secundaire handelingen zijn reeds gemaakt op de ponsmachine.

De ponsmachine is MÉÉR dan ponsen.

CNC besturing van de machine.....

Met een CNC (Computer Numerical Control) besturing, werken deze machines in de basis min of meer gelijk.
De opbouw van een CNC-programma is gelijk aan elkaar.

De eerste machines met een CNC besturing waren direct aan de machine te programmeren.
Bij de huidige machines kan dit nog steeds, wat handig kan zijn mocht het programma "snel" aangepast moeten worden (handmatig).
De kennis van deze NC-codes en gestructureerd werken is dan wel een must. Dit geeft veel extra controle over de machine.

Zoals reeds eerder genoemd is met de komst van CAD en CAM complexe nestingen mogelijk. Waar vroeger het maken van nestingen een lastige handeling was en veel tijd in beslag nam, werkt men vandaag de dag in ieder modern bedrijf op deze CAD/CAM manier.

Bij de huidige CAD/CAM werkwijze is het mogelijk om met 3D modellen te werken.
Deze 3D modellen worden o.a. getekend in bijv. Solidworks, Inventor of soortgelijke programma's die deze 3D modellen kunnen weergeven.
Wanneer men dit 3D model inleest en laat uitslaan in de plaatwerkmodule, waarbij de juiste buiggegevens worden gehanteerd, kan deze vervolgens in het CAD/CAM-systeem worden ingelezen om de uitslag van de plaat te maken. Als de juiste gereedschappen zijn geplaatst kan de ponsmachine zijn werk doen.

Veiligheid rondom de ponsmachine.....

Het grootste gevaar bij een ponsmachine is de snel bewegende tafel en de te bewerken plaat die daar op ligt. Om die reden wordt het gehele bereik rondom de machine tegenwoordig afgeschermd.

Bij een ponsmachine met belading en ontlading is ook deze gehele ruimte afgeschermd. Als operator mag je daar alleen in als de machine niet actief is. Bij zo'n compleet systeem kunnen er zelfs meerdere handelingen tegelijk plaatsvinden. Op het moment dat de machine ponst, waarbij producten kunnen worden afgelegd, kan ook een nieuwe plaat in voorbereiding zijn. Dit complexe geheel aan handelingen maakt een dergelijke afscherming noodzakelijk.

Verdere ontwikkeling.......

Naast het standaard ponsen zijn op dezelfde ponsmachine o.a. ook vervormingen, draadtappen en knippen mogelijk. De laatste jaren is dit zeker een "standaard" geworden. Het gevolg is dat de ontwikkeling van de ponsmachine niet stil staat. Wil je gebruikmaken van deze mogelijkheden is het raadzaam om je vóóraf te laten adviseren wat hierin de technische mogelijkheden zijn voor zowel de machine als het ponsgereedschap.

Pons-lasermachine
Door de komst van de laser- en plasmamachines heeft er een ontwikkeling plaatsgevonden om dit te combineren met de ponsmachine. De combinatie van deze twee bewerkingen, laser en pons is de zogenaamde "hybride machine" ontstaan. Het voordeel van deze machine naast de reeds eerder genoemde productievoordelen is dat de laser het contour "vrij" kan uitsnijden. Dit geeft weer ruimte tot nog complexere producten op deze machine te produceren.